Η Βοιωτία στο χρόνο

Η Βοιωτία στην αρχαιότητα

Η Βοιωτία είναι τμήμα της ανατολικής Στερεάς Ελλάδας. Τα όρια του νομού αυτού δεν ήταν πάντα τα ίδια. Οι αρχαίοι εννοούσαν τη χώρα που χωρίζεται από την Αττική με τον Κιθαιρώνα και την Πάρνηθα, με τη θάλασσα από την Εύβοια, με τον Παρνασσό από τη Φωκίδα και την Οίτη από τη Λοκρίδα. Έτσι η Βοιωτία περιλάβαινε τη μεγάλη πεδιάδα της Θήβας και της Λιβαδειάς. Από την αρχαία εποχή τη διεκδικούσαν πολλοί λαοί για τη θέση της, γιατί εκεί έβρισκαν όλα τα απαραίτητα για να ζήσουν. Η αρχαία παράδοση αναφέρει πολλούς τέτοιους λαούς, οι οποίοι κατοίκησαν στη Βοιωτία, οι σημαντικότεροι όμως ήταν οι Μινύες, οι Βοιωτοί και οι Καδμείοι. Οι δυο πρώτοι από τους λαούς αυτούς προέρχονταν από τη Θεσσαλία, ενώ οι Καδμείοι ήταν Φοίνικες ή Ελληνοφοίνικες. Την προϊστορία της Βοιωτίας αναφέρουν και τα ομηρικά ποιήματα, στα οποία εμφανίζονται οι Βοιωτοί ενωμένοι σε ομοσπονδία που παίρνει μέρος στον πόλεμο εναντίον της Τροίας με 50 πλοία. Σύμφωνα με τη μυθολογία, το όνομά της η περιοχή το πήρε από το Βοιωτό, γιο του Ποσειδώνα και της Άρνης. Η Βοιωτία αναφέρεται επίσης ως γενέτειρα του θεού Διόνυσου και του ήρωα Ηρακλή.

viotia_map_yppo.jpg

Από τους ιστορικούς χρόνους, πόλεις της Βοιωτίας αναφέρονται η Λεβάδεια, στην οποία λειτουργούσε το μαντείο του Τροφώνιου Απόλλωνα ως το 2ο μ.Χ. αι. Βρισκόταν στη θέση που βρίσκεται σήμερα η Λιβαδειά. Κοντά στην πόλη βρισκόταν η πηγή Έρκυνα που τα νερά της χύνονταν στην Κωπαΐδα σήμερα η λίμνη αυτή λέγεται Χιλιά.

Στα βορεινά της Λιβαδειάς βρισκόταν η Χαιρώνεια. Στα ανατολικά της Χαιρώνειας βρισκόταν ένα μεγάλο λιοντάρι από καφέ μάρμαρο, μνημείο αφιερωμένο στους Βοιωτούς, που έπεσαν πολεμώντας το Φίλιππο το άγαλμα αυτό σώζεται ως σήμερα.

Σπουδαία αρχαία πόλη ήταν και ο Ορχομενός. Επίσης η Τεγύρα ή Τεγύραι, που σύμφωνα με ένα μύθο, εκεί γεννήθηκε ο Απόλλωνας κι εκεί ήταν το μαντείο και ο ναός του Απόλλωνα Τεγυραίου.

Άλλες μικρότερες πόλεις ήταν οι: Όλμωνες, Ύηπος, Κυρτώνη, Κώπες, Ανθηδών, Χαλία, Τράφεια, Πετεώνα, Ακραίφνια, Ογχηστός, Αλίαρτος, Τιλφούσσιον, Κορώνεια κ.α.

Σπουδαίες πόλεις υπήρχαν και στο λεκανοπέδιο της Θήβας: Ωρωπός, Δήλιο, Τανάγρα. Στη μέση περίπου του λεκανοπέδιου βρισκόταν η Θήβα, η σημαντικότερη από τις πόλεις της Βοιωτίας. Λίγο πιο πέρα ήταν οι Πλαταιές. Στο δυτικό τμήμα του θηβαϊκού πεδίου ήταν οι Θεσπιές, τα Λεύκτρα, η 'Ασκρα, πατρίδα του ποιητή Ησίοδου και η Κορσεία.

Πρωτεύοντα ρόλο στην ιστορία της Βοιωτίας από τις παραπάνω πόλεις διαδραμάτισαν η Θήβα, οι Θεσπιές και οι Πλαταιές. Αυτές αντιπροσώπευαν τον ανταγωνισμό μεταξύ Καδμείων και Μινυών και την πάλη μεταξύ ολιγαρχικών και δημοκρατικών. Οι εμφύλιοι αυτοί πόλεμοι σταμάτησαν μεταξύ 550 και 480 π.Χ., με τη συμμαχία πολλών πόλεων που αποτέλεσαν το "Κοινό των Βοιωτών", είδος ομοσπονδίας με κοινούς άρχοντες, τους βοιωτάρχες. Μνημεία της συμμαχίας αυτής είναι τα νομίσματα που φέρουν σχετικά σύμβολα απ' αυτήν τη συμμαχία προήλθαν οι γιορτές Παμβοιώτια και τα κοινά κέντρα λατρείας.Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών

Στους Μηδικούς πολέμους πολλοί από τους Βοιωτούς έγιναν φίλοι των Περσών οι Θηβαίοι μάλιστα, στη μάχη των Πλαταιών, (479 π.Χ.) πολέμησαν εναντίον των Αθηναίων.

Από το 480 όμως ως το 387 π.Χ. η Βοιωτία υπήρξε σύμμαχος και φίλη της Αθήνας, εκτός από τους Θηβαίους, που στον Πελοποννησιακό πόλεμο έγιναν πιστοί σύμμαχοι των Σπαρτιατών. Μετά την πτώση της Αθήνας, οι Θηβαίοι απόχτησαν μεγάλη δύναμη και έτσι διέλυσαν το "Κοινό των Βοιωτών" το 387 π.Χ. με την Ανταλκίδειο ειρήνη. Η ακμή της Θήβας έφτασε στο αποκορύφωμά της με τις νίκες του Επαμεινώντα στα Λεύκτρα και στη Μαντινεία το 362 π.Χ. και τον αγώνα τους κατά των Σπαρτιατών. Ο Φίλιππος όμως και ο γιος του Μέγας Αλέξανδρος μείωσαν το γόητρο των Θηβαίων. Το 335 π.Χ. η πόλη καταστράφηκε εντελώς από το Μ. Αλέξανδρο (σώθηκε μόνο το σπίτι του ποιητή Πινδάρού). Η παρακμή τους μεγάλωσε πιο πολύ στους ρωμαϊκούς χρόνους.

Μεταξύ του 200-300 μ.Χ. η Βοιωτία άρχισε να ανέρχεται πολιτικά, αλλά οι Γότθοι την κατάστρεψαν, όπως και οι μεγάλοι σεισμοί του 551 μ.Χ. Τον 11ο αι. η Βοιωτία έπαθε μεγάλες ζημιές από τις επιδρομές των Νορμανδών. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους το 1204, η Βοιωτία καταλήφτηκε από το Βονιφάτιο το Μομφερρατικό. Μετά κυριεύτηκε από τους δούκες της Αθήνας, ελευθερώθηκε για λίγο το 1444 από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, καταλήφτηκε το 1446 από το Μουράτ Β' και, τέλος, το 1460 από το Μωάμεθ Β'. Πρώτα ανήκε στη διοίκηση της Θεσσαλίας, ενώ αργότερα αποτέλεσε χωριστό "βοϊβοδαλίκι" με Έλληνα διοικητή, το δημογέροντα της Λιβαδειάς, ο οποίος διοικούσε με το συμβούλιο των 6 ή 10 προυχόντων. Η αυτοδιοίκησή της αυτή ήταν πολύ δυνατή. Εκεί έδρασαν στον αγώνα του 1821 ο Αθανάσιος Διάκος και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Ελευθερώθηκε πρώτα από τον Καραϊσκάκη (1826) και αργότερα οριστικά από τον Υψηλάντη (1829), ύστερα από τη μάχη της Πέτρας, που ήταν και η τελευταία μάχη του Αγώνα.

Η Βοιωτία αποτέλεσε ξανά νομό με πρωτεύουσα τη Λιβαδειά το 1943, με τις επαρχίες Λιβαδειάς και Θήβας, οι οποίες αποσπάστηκαν από το νομό Αττικής και Βοιωτίας. Ο νέος αυτός νομός συνορεύει βόρεια με το νομό Φθιώτιδας, δυτικά με το νομό Φωκίδας, νότια με το νομό Αττικής και ανατολικά βρέχεται από τον Ευβοϊκό κόλπο.

Πολιτισμός

Τέχνη

Μνημεία εγχώριας βοιωτικής κατασκευής έχουμε από το 900 π.Χ. Τα γεωμετρικά βοιωτικά αγγεία έχουν ιδιότυπο χαρακτήρα. Στην αρχαϊκή εποχή ανθούσε στη Βοιωτία και η πλαστική, όπως μαρτυρούν τα σπουδαιότατα ευρήματα του Πτώου όρους. Δεν είναι όμως βέβαιο αν τα έργα αυτά έγιναν από Βοιωτούς καλλιτέχνες ή από Ίωνες. Η ανασκαφή της νεκρόπολης της αρχαίας Μυκαλησσού συνέβαλε πολύ στη μελέτη της βοιωτικής τέχνης της αρχαϊκής εποχής. Στη μυκηναϊκή εποχή άνθησε στη Βοιωτία αξιόλογος πολιτισμός, του οποίου τα σπουδαιότερα δείγματα είναι οι σαρκοφάγοι της Τανάγρας και τα ανάκτορα της Θήβας. Τον 4ο π.Χ. αι. σπουδαιότατα είδη της βοιωτικής καλλιτεχνίας ήταν τα ερυθρόμορφα βοιωτικά αγγεία, κυρίως κρατήρες με παραστάσεις σχετικές με τη λατρεία του Διόνυσου. Η Βοιωτία και ειδικά η Θήβα, είναι η πατρίδα μιας οικογένειας διάσημων ζωγράφων του 4ου π.Χ. αι. Οι σπουδαιότεροι είναι ο Αριστείδης Α', ο Νικόμαχος, ο Αριστείδης Β', οι οποίοι εργάστηκαν στην Αθήνα.

Γλώσσα

Η αρχαία βοιωτική διάλεκτος είναι μείγμα δωρικών και αιολικών στοιχείων, γιατί οι βόρειοι Δωριείς, που κατέλαβαν τη Βοιωτία, αναμείχτηκαν με τους ντόπιους Μινύες και Καδμείους, που ήταν Αιολείς.

Μνημεία

Στη Βοιωτία σώζονται τα ερείπια των Πλαταιών, όπου έγινε η ομώνυμη μεγάλη μάχη κατά των Περσών το 479 π.Χ. από τους ενωμένους Έλληνες, τα ερείπια των Λεύκτρων, όπου το 371 π.Χ. ο Θηβαίος Επαμεινώντας νίκησε το Σπαρτιάτη Κλεόμβροτο, της Χαιρώνειας, όπου ο Φίλιππος νίκησε τους συνασπισμένους Έλληνες το 338 π.Χ. κ.α.

Η Βοιωτία, στην αρχαιότητα, ανάδειξε μεγάλους συγγραφείς και ποιητές, όπως τον Ησίοδο, τον Πίνδαρο, την Κόριννα και τον Πλούταρχο και μεγάλους στρατηγούς, όπως τον Πελοπίδα και τον Επαμεινώντα.

Σχετικές συνδέσεις

Περιφερειακή Ενότητα Βοιωτίας
Νομός Βοιωτίας

Unless otherwise stated, the content of this page is licensed under Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License