Άρθρο Νικολάου Α. Μαργιωρή (1913-1993, www.omakoio.gr) - Για την επιμέλεια – μετάφραση Ηλίας Κατσιάμπας
Στη Λιβαδειά, στης Βοιωτίας την πρωτεύουσα, βρισκόταν στα πολύ παλιά χρόνια της πατρίδας μας, το Τροφώνιο Άντρο, ένα από ξακουσμένα μα και πιο μυστηριώδη Ασκληπιεία της εποχής εκείνης. Ο Τροφώνιος γιος φημισμένος του Απόλλωνα και της Επικάστης λατρεύτηκε για τις μεγάλες γνώσεις του και τελικά όπως συμβαίνει θεοποιήθηκε. Ο μυθολογικός αδελφός του ήταν ο ήρωας Αγαμήδης, που προσέφερε πολλά στον υπέροχο αυτόν μύστη της αρχαιότητας.
Ήταν μεγάλος αρχιτέκτονας και ιδιαίτερα ήταν λιθοξόος (αγαλματοποιός) όπως ο φιλόσοφος υστερινός του Σωκράτης. Ήταν ειδικευμένος στο χτίσιμο ναών και μεγαλόπνοων μνημείων. Ανάμεσα σ’ αυτούς ανέλαβε και έχτισε το δεύτερο ναό του Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών και πριν πεθάνει σαν κτίσμα του Μεγάλου Κτίστη, του Θεού, έχτισε και το δικό του αλλά περίεργο οίκημα «ΥΠΟΓΕΙΟ ΟΙΚΗΜΑ» μέσα σ’ ένα φυσικό χάσμα, που τεχνικά τροποποιήθηκε για να χρησιμοποιηθεί σαν θεραπευτήριο – Ασκληπιείο. Έγινε ξακουστό Μαντείο και σε μερικές περιπτώσεις σκίασε και το Μαντείο των Δελφών.
Μια αρχαία παροιμία ή ένα αξέχαστο ρητό μας λέγει. «Ές Τροφωνίου μαντεύεται». Όποιος είναι πάντοτε αγέλαστος και βαθυσκέπτεται, αδιαφορεί για τα ανθρώπινα, πέρασε από την άγνωστη ακόμη μύηση, του Τροφωνίου Άντρου. Μέσα σ’ αυτό το φυσικοτεχνικό χάσμα, που η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έφτασε ακόμα, θα υπάρχει οπωσδήποτε ρωγμή του εδάφους, απ’ όπου θα εξήρχονταν αναθυμιάσεις που κοίμιζαν τους προς θεραπεία και προς μύηση. Ο γνωστός μας περιηγητής Παυσανίας μας γράφει τόσα όσα μπορούν να μας καλύψουν τα 2.500 χρόνια από τη δραστηριότητά του.
Φαίνεται πως ο ίδιος μυήθηκε γιατί όταν μας περιγράφει τα αγάλματα που είδε στο άλσος του Τροφωνίου Άντρου, αφήνει να καταλάβουμε τόσα πολλά σχεδόν όλη την κρυβόμενη κάτω στα έγκατα της γης θεραπεία και μύηση ανάλογα.
Πώς να γελάσει λοιπόν ο μυούμενος σαν μάθαινε τούτης της φυσικής ζωής τα μάταια και τα αντίθετα του ίδιου του ατομικού μα πνευματοψυχικού αιώνιου συμφέροντός του; Οι αποκαλύψεις που του γίνονταν ήταν τόσο μεγάλες και συγκλονιστικές, που τον μετέφεραν σε συλλογισμούς και σε… επαληθεύσεις και διαπιστώσεις αυτών που μάθαινε.
Ο Τροφώνιος πάντα ζωντανός, όπως ο δάσκαλός του ο Ασκληπιός, θεράπευε και δίδασκε στο θεραπευόμενο και στο μυούμενο τα υστερνά του Φερεκύδη δόγματα, που ο σοφός Πυθαγόρας, ονόμαζε ΤΕΡΑΤΟΥΡΓΗΜΑΤΑ. Σαν γίνονταν η προετοιμασία της μύησής του, έπινε δυο ειδών νερά από δυο βρισκόμενες εκεί ιαματικές πηγές. Το ένα νερό ονομάζονταν ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΛΗΘΗΣ. Το άλλο νερό το παρουσίαζαν οι ιερείς του Τροφωνίου Άντρου ως το ΝΕΡΟ ΤΗΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΗΣ. Με το πρώτο ξεχνούσε τα εξωτερικά που γνώρισε ως τη στιγμή της μύησής του. Με το δεύτερο θα θυμόταν για πάντα αυτά που θα του φανέρωνε ο αιώνια ζωντανός Τροφώνιος.
Φυσικά πρόκειται για τον κατάλληλα μεταμφιεσμένο αρχιερέα – ιεροφάντη – μυσταγωγό, που μυούσε τον υποψήφιο στην Εσωτερική Αλήθεια των πραγμάτων. Μήπως στους μυουμένους στην Ελευσίνα δεν τους προσέφεραν τους γνωστούς γεφυρισμούς, τα χαμηλά αστεία για να γελάσουν μετά την πολυήμερη μύησή τους στα Ελευσίνια Μυστήρια;
Η μύηση είναι ευδιάκριτη από τη διήγηση του Παυσανία. IX-30. Η κόρη της Δήμητρας, η Έρκυνα με τη χήνα που κρατούσε στα χέρια της, που συμβόλιζε το υγρό στοιχείο με το οποίο η Δήμητρα πότιζε το φυτικό βασίλειο για να δώσει τη ζωή στα ένζωα όντα. Αλλά τα αγάλματα του Ασκληπιού και της αγαπημένης του κόρης της Υγείας, δείχνουν καθαρά τη μύηση προς την αναζητούμενη υγεία της ψυχής, που υποφέρει αφάνταστα μέσα στις περιπέτειες του φυσικού μας κόσμου.
Ύστερα κατά το συμβολικό κατέβασμα τού προς θεραπεία ή τού προς μύηση προσερχομένου, γίνονταν συνάντηση με άγρια ζώα, που επιτίθονταν στον κατερχόμενο και προσπαθούσαν δήθεν με τις φωτιές που έβγαζαν και τις αγριοφωνές τους, να φοβίσουν… Αυτές οι δοκιμασίες συμβολίζουν τους κινδύνους της φυσικής ζωής του ανθρώπου, όταν μέσα του αναπτύσσονται με την επίδραση του εξωτερικού περιβάλλοντος οι κακίες και τα ελαττώματα. Αυτά είναι για τον άνθρωπο οι μεγάλοι μόνιμοι εχθροί του. Όπως αποφεύγει τα άγρια θηρία κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να αποφεύγει τα δικά του πάθη για να εξελιχθεί και να απολυτρωθεί από τα δεσμά της ύλης.
Οι περισσότεροι έβλεπαν μπροστά τους τον ίδιο τον Τροφώνιο και άκουγαν την αληθινή σοφία των αιώνων… Οι άλλοι δεν τον έβλεπαν αλλά… τον άκουγαν μέσα στον ύπνο τους, μέσα στο όνειρό τους. Οι πρώτοι ήταν οι προσερχόμενοι για μύηση. Οι δεύτεροι ήταν οι προσερχόμενοι να γιατρευτούν από ψυχικά (νοητικά) και τα σωματικά παθήματά τους. Η κάθοδος των εισερχομένων στο Μαντείο του Τροφωνίου, είναι ο αιώνιος συμβολισμός της σάρκωσης του ανθρώπου μέσα στην ύλη. Η αφήγηση του περιηγητή Παυσανία μας οδηγεί σταθερά σ’ όλες τις φάσεις της μύησης από την ώρα της άφιξης του προσερχομένου, ως την ώρα της ανάβασής του, από το χάσμα.
Ο νεοπροσερχόμενος καταλύει στον οίκο του Αγαθοδαίμονα. Εκεί γίνεται η προπαρασκευή για τη μεγάλη μύηση. Με την σπλαχνοσκοπία των θυσιαζομένων, αποφαίνεται ο Θεός Τροφώνιος αν είναι έτοιμος ο ικέτης να προσέλθει στο άγιο των αγίων, στο Άβατο ή στη Θόλη – Θόλο ή στη Θεμέλη του Ασκληπιείου της Επιδαύρου. Το ίδιο και εκεί στρογγυλό σχήμα. Το αυτό στη Λιβαδειά στο Άντρο του Τροφωνίου. Οπή και κατέβασμα στα βάθη του κάτω κόσμου, όπου οι ψυχές δοκιμάζονται.
Πριν φτάσουν στην ιερή οπή, τους έδειχναν ένα σκεπασμένο με επιμέλεια άγαλμα, που μόνον ο εισερχόμενος αντίκριζε. Τι ακριβώς έδειχνε το άγαλμα αυτό; Γιατί ποτέ κανένας δεν τόλμησε να αποκαλύψει τι ακριβώς παρίστανε; Γιατί ο κοσμοπολίτης Παυσανίας αποσιωπά επιμελώς; Πώς είναι δυνατόν ένας μεταγενέστερος αν πράγματι συνέλαβε τη λίθινη μορφή του να την αποκαλύψει; Έτσι αυτά θα μένουν πάντα ανθρώπινα αινίγματα, ώστε να υποχρεώνουν αυτούς που τα χρειάζονται, μόνοι τους να τα βρίσκουν.
Η μύηση κρατούσε πάμπολλες ώρες, καθώς και η θεραπεία. Όταν ανέβαζαν πάλι στην επιφάνεια της γης τούς με τόσο κόπο κατεβασθέντες, τους κάθιζαν σε μια έδρα, που την ονόμαζαν κι αυτή ΕΔΡΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΗΣ. Τους απέδιδαν τιμές και οι ιερείς τους ερωτούσαν να τους πούνε τι είδαν και τι άκουσαν. Εκείνοι όμως σπάνια πια απαντούσαν και του λοιπού θα έμεναν σκυθρωποί και παντελώς αγέλαστοι σ’ όλη τη ζωή τους. Γι’ αυτό σαν έβλεπαν κάποιο στεναχωρημένο στην αρχαιότητα, τον ερωτούσαν. Μήπως σε κατεβάσανε στο Τροφώνιο το χάσμα;
Τι ακριβώς συνέβαινε κάτω στο Τροφώνιο Άντρο; Οι προορισμένοι για μύηση και προετοιμασμένοι, χωριζόταν από τους άλλους και οδηγούνταν στην περιοχή του υπόγειου Ναού, όπου το άγαλμα του Απόλλωνα κυριαρχούσε. Εκεί ο Μέγας ιερέας – ιεροφάντης, τελετουργούσε για να προετοιμάσει τις ψυχές να μπούνε στην Τροφώνια μύηση. Ύστερα άρχιζε η αποκάλυψη των μυστηριακών απόψεων – αληθειών για τον νοήμονα άνθρωπο.
Τι ακριβώς η αποκάλυψη αφορούσε δεν γνωρίζουμε. Όμως από τα αγάλματα που ο Παυσανίας μας περιγράφει, από την εκ των άνω προς τα κάτω είσοδο του ικέτη, από τον τρόπο της ολίσθησης προς το υποτιθέμενο χάος του εισερχομένου, από τις πλακούντες (άρτους) που κρατούσε στα δυο του υψωμένα πάνω από το κεφάλι του χέρια, από τη λευκή περιβολή του, από τα εγχώρια πέδιλα που του φορούν, από τις προσευχές που τον καθοδηγούν να κάνει, αντιλαμβανόμαστε περίπου τι πρόκειται να μάθει από τη μύησή του. Η μύηση είναι ανώτερη ή υψηλή. Ο υποψήφιος θα ακούσει τον Τροφώνιο να λέγει τα άρρητα και κρύφια. Θα μάθει την Αλήθεια για τον άνθρωπο. Θα μάθει για τον εαυτό του πως είναι ένα νοήμων πλάσμα. Ο νους είναι ο Δίας. Όπου ενώνεται παράγει. Είναι η γενεσιουργός και αιώνια ένωση και έλλογη δυναμοενέργεια.
Η φαντασία του νου σαν έχει φτάσει στο ψηλό σημείο της τέλειας συγκρότησης, δημιουργεί τους κόσμους της μορφής, που πλάθονται από τον άνω ΟΜΟΙΟ και ΟΜΟΟΥΣΙΟ ΘΕΙΟ ΝΟΥ. Ο ανθρωπονούς σπέρνει τον θάνατο και την αιωνιότητα. Ο Δευκαλίωνας και ο πατέρας του Προμηθέας με εντολή πάντα του… Δία, έπλασαν από την αρχή το γένος των ανθρώπων. Σχημάτισαν το νέο άνθρωπο. Η γυναίκα του Δευκαλίωνα, η Πύρρα, η μακρινή γιαγιά μας, βοήθησε στη πλάση του σημερινού ανθρώπου…
Όλη τη νύχτα εξηγούσε ο Τροφώνιος για τους ναούς που έχτισε και ιδιαίτερα για εκείνον του Μαντείου των Δελφών, που έφερε το μυστικό όνομα του λάμποντα Θεού και πατέρα του δασκάλου του Ασκληπιού. Τι σήμαινε αυτό; Όλο το σχήμα του Ναού συμβόλιζε τον άνθρωπο και οι μέσα του γενόμενες τελετουργίες, αφορούσαν τις λειτουργίες του ανθρωπονού μέσα στο σώμα του ανθρώπου. Ανάλογα με την ανύψωσή του, με την πετυχημένη φαντασία του, σκέψη και θέλησή του, ο Νους ανύψωνε τις γνώσεις ή τις κατέρριπτε στο βάθος του μνημονικού αρχείου του.
Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε με τους ανίκανους ιεροφάντες και αρχιερείς. Όταν δεν ήξεραν να συμβολίσουν ή να αποσυμβολίσουν, έριχναν τα σύμβολα στις κατακόμβες των ναών, προφασιζόμενοι πως ο Πάτρωνας Θεός τους τούς απαγόρευε να συνεχίζουν τις ανώτερες αποκαλύψεις. Το ίδιο γίνεται στο Νου. Όταν αντιληφθεί πως δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τις θείες ιδιότητές του, επιδίδεται στα ταπεινά και αποφεύγει να αγγίσει τα ψηλά και δυσκολεφαρμόσιμα της τελειότητας τα χαραγμένα μέσα στα βάθη του.
Ο θάνατος συνέχιζε ο Τροφώνιος είναι η αδυναμία του ανθρωπονού να φανταστεί και να γεννήσει τις νέες διεργασίες που θα κρατήσουν τη ζωή. Όσο ο κόρος μέσα στο Νου επικρατεί, όσο η νέα αναζήτηση και φαντασία μέσα στο Νου δεν αναβλύζει και δεν αναγεννιέται, τόσο ο θάνατος στο σώμα αναδύεται. Η ενεργοποιούσα σκέψη, η κοσμοστεφανώνουσα φαντασία με τη νέα ιδιότητα τη θέληση κάνουν την ζωή. Η απουσία τους και η διακοπή της ενεργοποίησής τους σημαίνουν θάνατο.
Όλα μα όλα τα φαινόμενα, όλα τα γεγονότα, όλα τα παρουσιαζόμενα και εξαφανιζόμενα μέσα στη μορφή και στη ζωή, είναι του Νου κατασκευάσματα. Πίσω από το Νου βρίσκεται πάντοτε αθέατος επόπτης, η τρισμακάριστη ψυχή, που περιμένει να πάρει τα αποτελέσματα που ο ανθρωπονούς της δούλεψε. Του Τροφωνίου τα λόγια, είναι της Εσωτερικής Αλήθειας και φωνής τα λόγια, αφού το ίδιο το όνομά του μας δηλώνει πώς είναι η από μέσα μας αιώνια φωνή. Έλα άνθρωπε να μάθεις πώς κυριαρχείσαι από τον αθάνατο εαυτό σου, την ψυχή σου για να Τροφωνιθείς…
Να Τροφωνιθείς σημαίνει να ψυχοενωθείς και να συμπλεύσεις με τον αιώνιο και τον αληθινό εαυτό σου. Όπως το ηλιοτρόπιο στρέφεται προς τον ήλιο, τα ηλεκτρόνια όπως γυρίζουν στον πυρήνα τους, όπως οι διάφοροι πλανήτες περιστρέφονται περί τον ήλιο, όπως οι γαλαξίες ακολουθούν μια αιώνια πορεία προς τον αναμφισβήτητο κέντρο τους και άξονά τους, κατά τον ίδιο τρόπο και ο Νους πρέπει να στρέφεται προς το μοναδικό και αθάνατο ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ.
Όλα όσα διδάσκουν οι θρησκείες και τα φιλοσοφικά συστήματα, αποβλέπουν στο να ελκύσουν την προσοχή και το ενδιαφέρον του ανθρωπονού. Όπου τον έλξουν και σταθεί και συντονισθεί και ενωθεί και γνωρίσει, εκεί θα γίνει το μυστήριο της ανάβλεψης και της φώτισης. Τότε ο Νους θα πάψει την πολυδιάστατη δραστηριότητά του και μόλις κατορθώσει να ΜΟΝΙΣΕΙ, να κάμει μόνον ένα ΘΕΟ, μία μόνο θέληση, μία μόνο επιθυμία, ΕΚΕΙ θα διδαχθεί Ο ΜΟΝΟΣ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ Ο ΑΝΑΡΧΟΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ.
Το Τροφώνιο Άντρο ήταν και θα παραμένει στην αιωνιότητα το Πνευματικό Κέντρο μιας ελληνικής αθάνατης περιοχής της εποχής εκείνης των μακάριων προγόνων μας Ελλήνων. Με απλότητα γίνονταν η Πανδημιουργική μύηση. Πριν απ’ όλα στη διάσταση αυτή ο ανθρωπονούς πρέπει να πληροφορηθεί τι ακριβώς είναι αυτή η ονομαζόμενη ΖΩΗ. Ύστερα ο Νους να μυηθεί στο κατασκεύασμα των νοητικών εικόνων, που θα τον εξοικειώσουν με τον ΑΓΑΘΟΔΑΙΜΟΝΑ. Θα ομοκραδαθεί με την τέλεια δόνηση της Θείας Αρμονίας για να συμμεθέξει στο ΑΙΩΝΙΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ…
Για το θέμα μπορούσαν να γραφούν πολλά. Είναι όμως κατάλληλη η ώρα; Αυτό θα μας το αποδείξουν οι σαρκωμένοι ανθρωπονόες. Αν πραγματικά ποθούν να γνωρίσουν την Τροφώνια μύηση, θα χτυπήσουν και πάλι όπως τότε οι ανεξάντλητες ομάδες των προσερχομένων προ των πυλών του Τροφωνίου Άντρου. Έως τότε ας προετοιμαζόμαστε κατάλληλα για να περάσουμε από τις απαραίτητες δοκιμασίες, ώστε να καταστούμε άξιοι να καταλάβουμε την Τροφώνια Φωνή που θα μιλήσει ΜΕΣΑ ΜΑΣ.
Αθήνα 9-7-1983
Πηγή
Ελληνικό Περιοδικό Ομακοείο, τεύχος 37, σελίδα 4-8, Εκδόσεις Ομακοείου Αθηνών (Κληρονόμοι Νικολάου Α. Μαργιωρή).