Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα '12 παραδόθηκε στην κυκλοφορία ένα νέο βιβλίο των Εκδόσεων της «Βοιωτικής Ώρας» Λιβαδειάς, με τίτλο «ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ. ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ-ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ», Λιβαδειά 2012, σε 525 σελίδες, του Δρ. Πάνου Ν. Στάμου.
Το βιβλίο αυτό συμπληρώνει κατά κάποιο τρόπο μια «τριλογία» του συγγραφέα για το Λιβαδείτη ήρωα του 18ου αιώνα Λάμπρο Κατσώνη. Η τριλογία αυτή ξεκίνησε με την έκδοση στα ελληνικά, το 2005, του βασισμένου στα ρωσικά αρχεία και ρωσικής έκδοσης, βιβλίου του Γιούρι Πριάχιν «Ο Λάμπρος Κατσώνης στην ιστορία της Ελλάδας και Ρωσίας», με Επιμέλεια και Συμπλήρωμα του Δρ. Π.Ν. Στάμου, συνεχίστηκε το 2011 με την έκδοση από τις εκδόσεις Παπασωτηρίου του βιβλίου του Δρ. Π.Ν. Στάμου «Ο Αξιωματικός Λάμπρος Κατσώνης και ο ρωσικός στολίσκος στη Μεσόγειο», βασισμένου σε όλα τα υπάρχοντα αρχεία και τη σχετική βιβλιογραφία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και επί πλέον στην μελέτη αδημοσίευτων μέχρι σήμερα πηγών που ανακάλυψε ο συγγραφέας στα Εθνικά Ολλανδικά και στα Βρετανικά Αρχεία, και η τριλογία συμπληρώθηκε με την τελευταία έκδοση, που παρουσιάζεται εδώ.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, και τα 3 βιβλία στηρίζονται σε μεγάλο μέρος της τεκμηριώσεως των ιστορικών γεγονότων, τα οποία αναπλάθουν, στα ρωσικά αρχεία. Γίνεται δε ολοφάνερο πως η προσέγγιση και μελέτη των ρωσικών αρχείων, ανασκευάζουν σε μεγάλο βαθμό τα γεγονότα που περιγράφονται, η ιστοριογραφία των οποίων μέχρι σήμερα στηριζόταν κυρίως σε γαλλικά και βρετανικά αρχεία. Η πρόσβαση δηλαδή στα ρωσικά αρχεία είχε ως αποτέλεσμα να αναθεωρούνται ιστορικά γεγονότα και πληροφορίες ή να συμπληρώνονται, αλλά σε μερικές περιπτώσεις και να αποσείουν λανθασμένες εντυπώσεις, οι οποίες αφορούν σε προσωπικότητες και σε γεγονότα. Και τούτο γιατί η θεώρηση των γεγονότων μέσω της γαλλικής ή της αγγλικής επίδρασης ιστορικών πηγών, σε πολλές περιπτώσεις δεν απέφευγε την μονομερή, αντιστοίχου πολιτικής εξάρτησης και επιρροής, προσέγγιση. Μια τέτοια προσωπικότητα υπήρξε και ο Λάμπρος Κατσώνης, για την οποία πολύ χαρακτηριστικά ένας Έλληνας ιστορικός συγγραφέας έχει επίσημα δηλώσει «…ομολογώ ότι, υπό το φως των νέων στοιχείων, που αποκαλύπτουν τα ρωσικά αρχεία και μου δίνουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα, αίρονται οι επιφυλάξεις και τα ερωτηματικά που είχα για την εθνικά συνεπή ή όχι δράση του Λάμπρου Κατσώνη…» (Σαράντος Καργάκος στην παρουσίαση του πρώτου βιβλίου της τριλογίας στη Λιβαδειά, 2006).
Το τρίτο βιβλίο της τριλογίας για τον Λάμπρο Κατσώνη με τον τίτλο «ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ. ΤΕΚΜΗΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ-ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ» έχει το χαρακτηριστικό ότι, συντίθεται από αυτοτελείς εργασίες (άρθρα, ομιλίες, ανακοινώσεις σε συνέδρια κ.λ.π.), τις οποίες κατά καιρούς πραγματοποίησε ο συγγραφέας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το βιβλίο διαβάζεται ευκολότερα και όχι μόνον από εξειδικευμένου ενδιαφέροντος αναγνώστη. Συγχρόνως, παρέχει αρκετές λεπτομέρειες και πληροφορίες σε κάθε ξεχωριστό θέμα του, έτσι ώστε ο αναγνώστης να μπορέσει να αντλήσει ένα μεγάλο μέρος από τον πλούτο των ιστορικών πληροφοριών, οι οποίες έχουν έλθει στο φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια σχετικά με τον Λάμπρο Κατσώνη.
Στο βιβλίο περιλαμβάνονται καθαρά ιστορικού χαρακτήρα στοιχεία, αλλά και άγνωστες πληροφορίες, που συνδέουν τον Κατσώνη με τη λαογραφία και την παράδοση. Έτσι ενδεικτικά δημοσιεύονται, για πρώτη φορά ολόκληρο το γνήσιο Μανιφέστο του Κατσώνη, όπως βρέθηκε από τον συγγραφέα στα Εθνικά Ολλανδικά Αρχεία, ολόκληρη η «χειρόγραφη βιογραφία Λ. Κατσώνη, 1823», όπως το πρωτότυπο ψηφιοποιήθηκε από τον συγγραφέα, από το αρχείο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, και το κείμενο της βιογραφίας αυτής όπως το μετέγραψε ο καθηγητής Γ. Κρέμμος στα «Ανάλεκτά» του. Επίσης δημοσιεύεται για πρώτη φορά η βιογραφική άποψη για τον Λ. Κατσώνη του δισέγγονου του Λάμπρου, Σπυρίδωνα Κατσώνη, που είχε δημοσιευτεί στα ρωσικά το 1911 στη Μόσχα.
Περιέχονται επίσης οι πληροφορίες, που συνδέουν τον Λάμπρο Κατσώνη με τον Λόρδο Βύρωνα, και παρατίθενται στοιχεία για τουλάχιστον 3 ποιήματα που εμπνεύστηκε ο μεγάλος ποιητής από την επαναστατική δράση του Λάμπρου Κατσώνη. Τούτο, συνδυαζόμενο και με τα γραπτά του Φιλικού Εμμ. Ξάνθου, τεκμηριώνει στο βιβλίο την άποψη του συγγραφέα ότι, ο Λάμπρος ήταν Πρόδρομος της Επαναστάσεως του 1821.
Τέλος, σημειώνεται ότι όλα τα έσοδα από την πώληση του βιβλίου έχει διαθέσει ο συγγραφέας για την ενίσχυση του ταμείου του Συλλόγου Λεβαδέων «Ο ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ». Η έκδοση του βιβλίου πραγματοποιήθηκε με την οικονομική ενίσχυση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, του Επιμελητηρίου Βοιωτίας, των Εκδόσεων «Βοιωτική Ώρα» και του συγγραφέα.
Το βιβλίο θα πωλείται, έναντι 15 Ευρώ, από όλα τα βιβλιοπωλεία της Λιβαδειάς και από το Σύλλογο «Ο ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ»