Αναδημοσίευση από το ΕΘΝΟΣ, 5/10/2014
Θα χαθείς στα δάση και θα χορτάσεις ορίζοντα. Θα αφήσεις πίσω σου τα έλατα και θα κατηφορίσεις στην ακροθαλασσιά. Τόσο κοντά και όσο μακριά χρειάζεται από την Αθήνα, το βουνό των Μουσών προσφέρεται για αποδράσεις που αφήνουν την αίσθηση παρατεταμένων διακοπών.
Ο Ελικώνας είναι ένα βουνό με καθαρές στιβαρές γραμμές και μακρόστενη κορμοστασιά, που ορθώνεται ανάμεσα στη βοιωτική πεδιάδα και στις ακτές του Κορινθιακού Κόλπου. Θα το δούμε να φιγουράρει στο δυτικό άκρο του ρουμελιώτικου ανάγλυφου αν ταξιδεύουμε στην εθνική οδό Αθηνών - Λαμίας ή στον δρόμο που συνδέει τη Θήβα με τη Λιβαδειά.
Μπορεί με ευκολία να ξεκινήσουμε τις συγκρίσεις με τον γειτονικό, διάσημο και ψηλότερο φυσικά, Παρνασσό. Ωστόσο γρήγορα θα διαπιστώσουμε πως ο Ελικώνας έχει τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα και μια πανέμορφη ορεινή φύση που γοητεύει.
Για τους ορειβάτες το βουνό αποτελούσε ανέκαθεν ένα ευχάριστο και ενδιαφέρον πεδίο για σύντομες πεζοπορικές διαδρομές. Μάλιστα, το καλοκαίρι, τις περισσότερες φορές αυτές οι εξορμήσεις συνδυάζονται με μια βουτιά στις καλές κοντινές παραλίες.
Από την ψηλότερη κορφή, την ανεμοδαρμένη Παλιοβούνα και τα 1.748 μέτρα της, η θέα με καθαρό καιρό προς τον Παρνασσό, τον κάμπο της Κωπαΐδας και τη θάλασσα μοιάζει αεροπορικών διαστάσεων.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Από τα πιο χαμηλά υψίπεδα ο ταξιδιώτης μπορεί πολύ εύκολα, διανύοντας μόλις λίγα χιλιόμετρα, να κατηφορίσει προς τις ακτές του Κορινθιακού Κόλπου όπου το σκηνικό αλλάζει άρδην και παραπέμπει σε καλοκαιρινές εικόνες.
Καθόλου αδιάφορα δεν είναι τα ορεινά χωριά που φωλιάζουν στις δασωμένες κόχες του βουνού καθώς συνδέονται μεταξύ τους με ασφάλτινους πλέον δρόμους και συνεπώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εφαλτήριο για αποκαλυπτικές εξορμήσεις. Ωστόσο υποδομή για ποιοτική διαμονή διαθέτουν μόνο δύο από αυτά, η Αγία Αννα και το Κυριάκι.
Ο συντομότερος τρόπος πρόσβασης στα χωριά του Ελικώνα είναι ο δρόμος Θηβών - Λιβαδειάς. Ερχόμενοι από την Αθήνα θα περάσετε τη Θήβα, την Αλίαρτο και στη συνέχεια αφήνοντας πίσω τον εθνικό δρόμο που συνεχίζει για Λιβαδειά θα στρίψετε αριστερά όπως δείχνουν οι ταμπέλες για τα χωριά Αγιο Γεώργιο, Αγία Τριάδα, Αγία Αννα. Συνολικά από την Αθήνα ως τα ελατοσκέπαστα τοπία που αγκαλιάζουν την Αγία Αννα θα διανύσετε 135 χιλιόμετρα.
Η Αγία Αννα των ελάτων
Ελάχιστα πράγματα στον σημερινό οικισμό θυμίζουν τα παλιά Κούκουρα (η ονομασία του χωριού μέχρι το 1969). Κτισμένη σε υψόμετρο 750 μέτρων, η Αγία Αννα παραμένει ακόμη ένα κατεξοχήν κτηνοτροφικό χωριό που όμως τα τελευταία χρόνια μετεξελίσσεται -με τη δημιουργία ξενώνων- σε ορεινό τουριστικό προορισμό. Σε μικρή απόσταση έχουν εντοπισθεί ίχνη οικισμού που πιθανόν να ταυτίζεται με το αρχαίο πόλισμα «Ιππωταί».
Ολόγυρα απλώνεται το όμορφο ελατοδάσος του Ελικώνα που σε ορισμένα σημεία σκαρφαλώνει σε υψόμετρα πάνω από 1.500 μέτρα. Τελευταία στην περιοχή αναπτύσσεται ο σπηλαιολογικός τουρισμός καθώς ο Ελικώνας λόγω πετρωμάτων διαθέτει αρκετά σπήλαια και βάραθρα όπως αυτά της Μαμαλίνας και το Στοιχειωμένο, τα οποία εξερευνούν και χαρτογραφούν οργανωμένοι σπηλαιολογικοί σύλλογοι (προσοχή, κανένα από αυτά δεν είναι ακόμα αξιοποιημένο και επισκέψιμο).
Από την Αγία Αννα φεύγουν δυο νέοι και ασφαλτοστρωμένοι οδικοί άξονες.
Ο πρώτος κατευθύνεται νοτιοανατολικά και μετά από αρκετές στροφές θα περάσει από τα χωριά Θίσβη, Πρόδρομο και θα κατέβει στο μηδενικό υψόμετρο της θάλασσας όπου συναντά τη θαυμάσια, διπλή παραλία Σαράντη. Ο οικισμός Σαράντη βρίσκεται απλωμένος κατά μήκος της ακτής όπου λειτουργούν μερικά παραθαλάσσια ταβερνάκια. Δυτικά, οι ακτές ερημώνουν και οι λιγοστές δομικές κατασκευές προδίδουν τη διακριτική -ευτυχώς ακόμα- ανθρώπινη παρουσία. Εδώ θα κολυμπήσετε σε μοναχικά νερά ή θα κάνετε υποβρύχιο ψάρεμα.
Επιστρέφοντας πάλι στην Αγία Αννα προτείνουμε να συνεχίσετε την εξερεύνηση του Ελικώνα ακολουθώντας τον άλλο ασφάλτινο δρόμο που με σαφώς ορεινό προσανατολισμό χώνεται στο πλούσιο ανάγλυφο του βουνού και οδηγεί στο χωριό Κυριάκι (14 χλμ.)
Στο μέσον περίπου της διαδρομής θα βρεθείτε μπροστά σ’ ένα από τα ομορφότερα ορεινά τοπία της Στερεάς Ελλάδας, το οροπέδιο «Λάκα της Αρβανίτσας» ή απλά «Αρβανίτσα» που απλώνεται σε ύψος 1.100 μέτρων καταλαμβάνοντας μια έκταση μερικών δεκάδων στρεμμάτων.
Η Αρβανίτσα βρίσκεται ανάμεσα σε δυο κορυφές του Ελικώνα, την Παλιοβούνα (νότια και ανατολικά) και τη Μεγάλη Λούτσα (βόρεια και δυτικά).
Το ορεινό αυτό λιβάδι όπου παλιότερα έβοσκαν τα ζώα τους δεκάδες κτηνοτρόφοι, σήμερα αποτελεί έναν προσφιλή χώρο αναψυχής για εκατοντάδες επισκέπτες. Υπάρχουν διαμορφωμένοι χώροι αναψυχής και τα Σαββατοκύριακα λειτουργεί αναψυκτήριο.
Από την Αρβανίτσα ξεκινά ένας δύσβατος δασικός δρόμος που κυριολεκτικά τρυπώνει μέσα στο πλούσιο ελατοδάσος. Αν θέλετε να απολαύσετε την ησυχία του βουνού και ν’ ακούσετε το… τραγούδι των Μουσών, αξίζει να τον ακολουθήσετε για όσο βαστούν τα πόδια σας. Ο δρόμος αυτός παλιότερα εξυπηρετούσε τα λατομεία που υπήρχαν στη ρίζα της κορφής Παλιοβούνας. Αν έχετε τετρακίνητο όχημα και θέλετε να το ταλαιπωρήσετε στις κοφτερές πέτρες του κακοτράχαλου οδοστρώματος, μπορείτε ν’ ανηφορίσετε ως το αιολικό πάρκο που βρίσκεται σε ύψος 1280 μέτρων στον ανεμοδαρμένο αυχένα της Βρωμόβρυσης.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να βγείτε από το αυτοκίνητό σας και να απολαύσετε το πανόραμα του Κορινθιακού Κόλπου που καταλαμβάνει όλον τον προς δυσμάς ορίζοντα. Από εδώ θα κατηφορίσετε με άφθονες κορδέλες για τα παράλια. Στην πορεία σας θα δείτε το μοναστήρι του Αγίου Σεραφείμ ή μονή Δομβούς. Αμέσως μετά ακολουθεί η απλωτή αμμουδερή ακτή της Ζάλτσας, μια από τις καλύτερες του Κορινθιακού Κόλπου. Η επιστροφή σας μπορεί να γίνει μέσω Προδρόμου - Δόμβραινας απ’ όπου και θα βγείτε στον δρόμο Θήβας - Λιβαδειάς.
Με προορισμό και αφετηρία το Κυριάκι
Συνεχίζοντας από την Αρβανίτσα για ακόμη 7 χιλιόμετρα τον ασφάλτινο δρόμο, θα καταλήξετε στο Κυριάκι που απλώνει τις γειτονιές του σε ύψος 800 μέτρων. Το χωριό είναι κτισμένο κοντά στη θέση όπου βρισκόταν η αρχαία φωκική πόλη Φλυγόνιο (υπολείμματά της διασώζονται στη θέση Παλιόκαστρο) που καταστράφηκε από τον Φίλιππο Β’ τον Μακεδόνα, το 348 π.Χ. Στη διάρκεια της γερμανοϊταλικής κατοχής το Κυριάκι, όπως εξάλλου και πολλά χωριά του Ελικώνα, πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Γι’ αυτό το έκαψαν οι Ιταλοί και δύο φορές οι Γερμανοί, το 1943 και το 1944. Οσοι κάτοικοι δεν πρόλαβαν να διαφύγουν οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Στο κέντρο του χωριού, πλάι στον υπέργηρο πλάτανο δεσπόζει η εκκλησία του Ιωάννη του Προδρόμου. Λίγο ψηλότερα βρίσκεται η παλιά εκκλησία της Παναγίας με το μικρό υπαίθριο θέατρο και τη Μεγάλη Βρύση, έναν από τους κύριους τροφοδότες νερού του χωριού τα παλιότερα χρόνια.
Σε μικρή απόσταση από το κέντρο του χωριού συναντάμε το λόφο Παλιόκαστρο, σε σημείο με τρομερή θέα στα κορφοβούνια του Παρνασσού.
Η ονομασία Παλαιόκαστρο προέρχεται από τα υπολείμματα αρχαίου τείχους που έχουν εντοπιστεί και ταυτίζονται με την ακρόπολη της αρχαίας πόλης Φλυγόνιον. Θα τα διακρίνετε γύρω από τον λόφο όπου βρίσκεται κτισμένη σήμερα η εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Από το Κυριάκι ο δρόμος, με αρκετές όμως κουραστικές στροφές, θα σας κατεβάσει στις ακτές του Κορινθιακού Κόλπου (15 χιλιόμετρα εκ των οποίων λιγότερα σε άσφαλτο και περισσότερα σε χώμα) και στους παραθεριστικούς οικισμούς Καραχάλιος (Παναγία Καλαμιώτισσα), Καριώτης και Ταρσός που θεωρούνται τα επίνεια του χωριού.
Σε αυτό το σημείο η ακτογραμμή του Κορινθιακού είναι εξαιρετικά βραχώδης με απόκρημνες αγκαλιές που κρύβουν πανέμορφα θαλασσινά τοπία.
Αν έχετε διάθεση για μια «σκληροτράχηλη» διαδρομή, κατάλληλη μόνο για τετρακίνητα οχήματα, μπορείτε να συνεχίσετε την παράκτια πορεία σας με κατεύθυνση ανατολική που θα σας οδηγήσει στην πανέμορφη παραλία της Ζάλτσας.
Στην περιοχή θα δείτε εκτός από απίθανα φυσικά τοπία και αρκετά μοναστήρια που δημιουργήθηκαν εδώ, γύρω από τις σκήτες του 10ου αιώνα.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουμε -κυρίως λόγω θέσης- το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων που δεσπόζει πάνω από το μοναστήρι της Παναγίας Καλαμιώτισσας, κτισμένο στην κορφή απόκρημνου βράχου που θυμίζει βράχο των Μετεώρων. Η νέα μονή (1994) που βλέπουμε σήμερα είναι κτισμένη πάνω σε θεμέλια παλιότερων ναών (17ος αιώνας) και ασκηταριών του 10ου αιώνα. Ο τόπος είναι πανέμορφος αλλά δε διαθέτει καμιά υποδομή. Ετσι θα πρέπει να είστε οργανωμένοι και εφοδιασμένοι με όλα τα απαραίτητα.
Δώδεκα χιλιόμετρα ασφάλτινου δρόμου χωρίζουν το Κυριάκι από το χωριό Ζερίκι ή Ελικώνας που βρίσκεται κτισμένο σε ύψος 850-900 μέτρων στα βορειοδυτικά πρανή του βουνού. Το χωριό προσεγγίζεται το ίδιο εύκολα επίσης από τη Λιβαδειά από την οποία απέχει μόλις 16 χιλιόμετρα και 155 από την Αθήνα, μέσω Εθνικής οδού Αθηνών - Λαμίας και Ορχομενού.
Μια μικρή εποχιακή λίμνη, ανθισμένα ορεινά λιβάδια και εκτεταμένα δάση ελάτης καλωσορίζουν τους επισκέπτες στο πιο ψηλό χωριό του Ελικώνα.
Το Ζερίκι δημιουργήθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από Αρβανίτες εποίκους και μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια είχε περισσοτέρους από 1.000 μόνιμους κατοίκους που ζούσαν κυρίως από την κτηνοτροφία.
Στη συνέχεια ξεκίνησε η συρρίκνωση του πληθυσμού αφού η έλλειψη υποδομών και δρόμων οδήγησαν τους περισσοτέρους κατοίκους στη Λιβαδειά, στη Θήβα ή στην Αθήνα.
Στη δεκαετία του '80 το Ζερίκι είχε πλήρως εγκαταλειφθεί. Τελευταία, μετά την ασφαλτόστρωση του δρόμου έχουν κτισθεί αρκετά καινούργια σπίτια που χρησιμοποιούνται πλέον ως ορεινές εξοχικές κατοικίες. Κάποιοι ντόπιοι που ακόμα παραμένουν εδώ τον χειμώνα, ασχολούνται με την κτηνοτροφία και τελευταία με τον τουρισμό.
Ερινύες, Μούσες και κρυστάλλινα νερά
Σύμφωνα με τον αρχαίο μύθο ο Ελικώνας και ο Κιθαιρώνας ήταν δυο αδέλφια με εντελώς διαφορετικούς χαρακτήρες. Ο Ελικώνας ήταν πράος και φιλικός και τιμούσε τους γονείς του. Ο Κιθαιρώνας ήταν δόλιος, εγωιστής και μισαλλόδοξος. Μάλιστα σε μια έκρηξη θυμού σκότωσε τον πατέρα του και τον αδελφό του.
Ετσι οι θεοί μεταμόρφωσαν τα δύο αδέρφια σε γειτονικά βουνά. Στον μεν Κιθαιρώνα ?τον κακό την ιστορίας- έβαλαν τις Ερινύες να κατοικούν, στον δε Ελικώνα τις Μούσες, τις κόρες του Δία και της Μνημοσύνης που ήταν προστάτιδες των τεχνών και των δασών.
Οι Μούσες ήταν αυτές που έμαθαν την τέχνη του τραγουδιού στον ποιητή Ησίοδο όταν αυτός έβοσκε το κοπάδι του στις κοιλάδες του Ελικώνα. Στο χωριό Ασκρη που βρίσκεται στο βουνό Ζαγαράς (παρακλάδι του Ελικώνα) διοργανωνόταν από τους Θεσπιείς μία από τις μεγαλύτερες βοιωτικές καλλιτεχνικές γιορτές, τα «Μουσεία». Σε αυτές έπαιρναν μέρος επικοί ποιητές και αυλητές.
Σύμφωνα με τον αρχαίο περιηγητή Παυσανία, στην κορφή του Ελικώνα υπήρχε η περίφημη «Ιπποκρήνη» που δημιουργήθηκε από λάκτισμα του φτερωτού αλόγου Πήγασος. Από το μαγικό νερό της Ιπποκρήνης έπιναν και εμπνέονταν οι Μούσες. Σήμερα στην ανατολική πλευρά του Ελικώνα σε υψόμετρο 1.400 μ. κάτω από την κορυφή Μοτσάρα, υπάρχει πηγάδι με κρύο νερό το οποίο οι ντόπιοι ταυτίζουν με την Ιπποκρήνη. Ο περιπατητής ακολουθώντας από την Αγία Αννα το μονοπάτι Ε22 -με κατεύθυνση προς την Κοιλάδα των Μουσών-, θα περάσει από εδώ.
Ομως δεν είναι μόνο οι μύθοι με τους οποίους αξίζει να ασχοληθεί κανείς στον Ελικώνα. Εξαιρετικά πλούσια είναι η χλωρίδα του βουνού. Στα ανατολικά πρανή, σε ύψος πάνω από 500 μέτρα κυριαρχούν εκτεταμένα δάση κεφαλληνιακής ελάτης, ενώ χαμηλότερα υπάρχουν πυκνά δρυοδάση και θαμνότοποι της μεσογειακής μακίας. Εχουν καταγραφεί 1.200 είδη φυτών, ανάμεσά τους πολλά απειλούμενα με εξαφάνιση.
Fast info
Προτεινόμενη διαδρομή 4x4
Από το Ζερίκι θ’ ακολουθήσετε τον δρόμο για τις κατασκηνώσεις. Σύντομα θ’ αφήσετε το ασφάλτινο οδόστρωμα και θα συνεχίσετε μέσα σε πολύ πυκνό ελατοδάσος, οδηγώντας σε υψόμετρο 1.000-1.200 μέτρων. Μετά από μια σταθερή πορεία 6-7 χιλιομέτρων κατηφορίζετε με έντονες στροφές για το οροπέδιο της Αγίας Αννας. Η διαδρομή αυτή είναι εξαιρετικά ευχάριστη και για ποδήλατο βουνού.
Μονή Δομβούς
Κτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα, στα 600 μέτρα ύψος, σε προνομιακή θέση στις παρυφές του Ελικώνα, σε σημείο-αγνάντι στον Κορινθιακό Κόλπο. Το καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ενώ στον πρόναό του βρίσκεται ο τάφος του Οσιου Σεραφείμ.
Πεζοπορία στο οροπέδιο
Από την πλατεία της Αγίας Αννας αξίζει να περπατήσετε για 30 περίπου λεπτά μέχρι το οροπέδιο «Κάβουρα» σε υψόμετρο 900μ. αγκαλιά με τα έλατα, όπου υπάρχει πηγή με τρεχούμενο νερό.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Αγία Αννα
«Ελικώνιο» (22610 94444, www.elikonio.gr) με θέα στις κορφές και στο ελατoδάσος και πολύ ευγενικούς ιδιοκτήτες .
«Το κουτσούρι» (22610 94004, www.tokoutsouri.gr), παραδοσιακός ξενώνας.
Κυριάκι
«Δίανθος» (22670 51708, www.dianthos-kiriaki.gr), πέτρινος ξενώνας παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.
«Φλυγόνιον» (22670 51229, www.flygonion.com), σε ήσυχο εξοχικό σημείο, λίγο έξω από το χωριό.
Δωμάτια Λαζάρου Γιάννης (22670 51770, www.lazarou-rooms.gr).
ΦΑΓΗΤΟ
Στο εστιατόριο του ξενοδοχείου «Ελικώνιο» δοκιμάστε αρνί ψημένο σε κληματόβεργες και κατσικάκι γάστρας. Στην πλατεία της Αγίας Αννας λειτουργούν χασαποταβέρνες με ντόπια κρέατα, σπιτικό λουκάνικο και χύμα τοπικό κρασί. Για καφέ και γλυκό θα πάτε στο παραδοσιακό καφενείο «Φίλων». Στο Κυριάκι, στην πλατεία του Αγίου Νικολάου θα φάτε στην ψησταριά «Καραλής» (22670 51673), στην πλατεία του Τιμίου Προδρόμου στην ταβέρνα «Βράχος» (22670 51211) και στις καλές ταβέρνες «Ελατο» (22670 51211) και «Σταμάτης» (22670 51325).
Στο χωριό Ελικώνας, στην πλατεία, βρίσκεται η ταβέρνα-ψησταριά «Ζερίκι» (22610 21993). Τη σπιτική κουζίνα επιμελείται η κυρία Λούλα.
Στην παραλία Σαράντη λειτουργούν 3 ψαροταβέρνες με τραπεζάκια πάνω στη θάλασσα και εγγυημένα φρέσκα θαλασσινά πιάτα.
Κείμενο-φωτογραφίες: Ζερμαίν Αλεξάκη & Θοδωρής Αθανασιάδης | www.viewsofgreece.gr