ΔΗΜΟΚΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ | Σε α΄ πρόσωπο
dimoka.jpg

Έγραψα τον Όμηρο στο πέλαγος για τη σειρά των εκδόσεων Μεταίχμιο «Ιστορίες που ζεις δυνατά» έχοντας αναφορές στην πλοκή της περιπέτειας μια θαλασσινή πατρίδα, ένα μοναχικό παιδί κι ένα ναυαγισμένο άγαλμα.

Ο τίτλος του έργου εμπεριέχει μια δισημία. Η προφανής σημασία είναι «αιχμάλωτος» του πελάγους, εφόσον εστιάζει σε ένα παιδί που λατρεύει τις καταδύσεις. Η λανθάνουσα σημασία, ωστόσο, παραπέμπει στον επικό ποιητή Όμηρο, που διαπλέκεται διακριτικά με τη μυθοπλασία που εκτυλίσσεται.

Η υπέρβαση των ψυχικών και οικογενειακών αναχωμάτων για τον Λάμπρο θα επιτευχθεί, όταν θα υιοθετήσει το ερμαφρόδιτο άγαλμα, που τυχαία εντοπίζει. Η πορεία της αυτοσυνειδησίας του αγοριού βαίνει παράλληλα προς την αποκάλυψη του προσώπου του αρχαίου ευρήματος.

Ενδιαφερόμουν να δημιουργήσω μια ιστορία που να θερμαίνεται από τη δύναμη των οραμάτων και να σεργιανίζει στα μονοπάτια της φιλίας και της πρώτης αγάπης. Περαιτέρω, ένα κείμενο που να μυρίζει Ελλάδα, φύκι, θυμάρι, λιβάνι κι αγιόκλημα. Κορυφώνοντας, να ομολογήσω ότι η σχέση μας με το τοπίο διέρχεται μέσα από τη λαογραφική παράδοση και την αρχαία κληρονομιά. Κι ό,τι είναι γνήσια ελληνικό αξίζει να διαφυλάσσεται από επίβουλες, σκαιές δυνάμεις, όπως η αρχαιοκαπηλία.

Ο κεντρικός ήρωας είναι ένα 13χρονο παιδί, στερημένο τη μάνα, που βυθίζει στο πέλαγος την απορφάνισή του. Η υπέρβαση των ψυχικών και οικογενειακών αναχωμάτων για τον Λάμπρο θα επιτευχθεί, όταν θα υιοθετήσει το ερμαφρόδιτο άγαλμα, που τυχαία εντοπίζει. Η πορεία της αυτοσυνειδησίας του αγοριού βαίνει παράλληλα προς την αποκάλυψη του προσώπου του αρχαίου ευρήματος. Κοντολογίς, διακρίνονται δύο φάσεις στις εσωτερικές διαδρομές του ήρωα: η κατάδυση στο πέλαγος των καημών του και η ανάδυση, όπου μαζί με το άγαλμα αναδύονται και οι κρυφές ψυχικές δυνάμεις του.

Πλάι στον έφηβο δρουν κάποια άλλα πρόσωπα, βασικά ή περιφερειακά. Κοινός τους παρονομαστής: η θάλασσα! Μέσα στην υγρή αγκαλιά της Σκύρου, όπου οι ιστορίες των ηρώων ανοίγουν πανιά, η θάλασσα παραμένει το ανεπίλυτο μυστήριο, που συναιρεί κάθε πόνο: τον κάματο της βιοπάλης, τη νοσταλγία για τον αγαπημένο ναυτικό, το μαράζι του ξενιτεμού και την πίκρα της ορφάνιας. Ένα χωνευτήρι η θάλασσα για τους καημούς. Μήπως η αλμύρα της οφείλεται τελικά στα αλμυρά δάκρυα που αιώνες της αποθέτουμε;

Δε θέλω να σβήσει στα χέρια μου το αρχαίο κερί, που το φυσούν μανιασμένα οι σύγχρονοι άνεμοι… Ίσως, λέω και εύχομαι, το μυθιστόρημα να γίνει ένας τρυφερός, χαϊδεμένος τρόπος να συστήσω στα παιδιά τον Όμηρο

omiros-pelagos.jpg

Δε διάλεξα τυχαία τη Σκύρο ως σκηνικό της πλοκής. Αν πατρίδα αποτελεί ο τόπος όπου η ψυχή βρίσκει τον παιδικό της ενθουσιασμό, μάλλον είμαι Σκυριανή! Αυτό το νησί συνιστά μια κοιτίδα με πλούσια λαογραφική και μυθολογική παράδοση, αναλλοίωτη από βάναυσες τουριστικές επελάσεις. Ακόμα, έχει την ομορφότερη αστροφεγγιά που είδα ποτέ! Η Σκύρος μού είναι οικεία και τα γαλανά νερά της… καλοκαιρινή οικία! Μέσα στη σκυριανή γωνιά του Αρχιπελάγους βίωσα τον νεολογισμό του Οδυσσέα Ελύτη: «Τις ιδέες μου όλες ενησιώτησα».

Τα καλοκαίρια κολυμπώ στη Σκύρο. Τον χειμώνα ξαναγίνομαι καθηγήτρια Γυμνασίου και βουτάω στην απεραντοσύνη των ομηρικών επών. Κι αναρωτιέμαι κάθε φορά: Ποιος ήταν τάχα αυτός ο ποιητής των ποιητών, που η επιστήμη αδυνατεί να εντοπίσει τη ρίζα που τον βλάστισε; Υπήρξε πράγματι τυφλός, για να φωτίζεται από τη Μούσα και να αστράφτει διαχρονικά με τις αξίες του; Από πού κατάγεται; Από παντού και πουθενά; Μήπως είναι απλώς η ελληνική φωνή, που θα ψάλλει στο διηνεκές το μυστηριακό στίγμα της φυλής μας;

Πώς να πλησιάσω στα νάματα των ομηρικών κρουνών; Εδώ δεν μπορώ να πιω, μόνο να βαπτιστώ και να αφεθώ να πλεύσω. Γιατί ο Όμηρος είναι το αινιγματικό πέλαγος, που όσο το εξερευνάς τόσο ανακαλύπτεις απόκρυφα πλούτη, μυστικές σπηλιές, επιβλητικά βράχια και ξανθές αμμουδιές. Η τελειότητα της ποιητικής δημιουργίας του παραμένει εκθαμβωτική, κύμα σε δυσθεώρητα ύψη και πυθμένας σε απάτητα βάθη.

Πώς να το μεταλαμπαδεύσω αυτό στους μαθητές/-τριές μου, αποφεύγοντας στυγνούς φιλολογικούς όρους και φορμαλιστικά σχήματα; Πώς να αξιωθώ την πατρογονική παράδοση που μου εμπιστεύτηκαν; Δε θέλω να σβήσει στα χέρια μου το αρχαίο κερί, που το φυσούν μανιασμένα οι σύγχρονοι άνεμοι… Ίσως, λέω και εύχομαι, το μυθιστόρημα να γίνει ένας τρυφερός, χαϊδεμένος τρόπος να συστήσω στα παιδιά τον Όμηρο. Οι λέξεις πετούν, ίδια πουλιά, έπεα πτερόεντα. Ένα βιβλίο θα τις δελεάσει λίγο να ξαποστάσουν στο γλυκερόν φάος του.

Αναδημοσίευση από το diastixo.gr

Unless otherwise stated, the content of this page is licensed under Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License