Ο Ευθύμιος Δάλκας, ένα από τα εννέα παιδιά του Δημητρίου Δάλκα και της Ασήμως Τσολάκου, γεννήθηκε το 1909 στη Λειβαδιά. Αφού τελείωσε το 1926 τις εγκύκλιες σπουδές στο παλαιό 4τάξιο Γυμνάσιο της πόλεως, εισήχθη στο Διδασκαλείο Αθηνών, και απεφοίτησε πρώτος το 1928.
Πρωτοδιορίστηκε δάσκαλος το 1929 στο Κιρ-Τσιφλίκ Κομοτηνής (νυν Αίγειρος). Στρατεύθηκε το 1930 και μετά το πέρας της θητείας του διορίσθηκε στο 5θέσιο Δημοτικό Σχολείο Αραχώβης. Είχε πολυάριθμους μαθητές στις τάξεις του, κάποτε έφθασαν 160. Μετά από 6ετή ευδόκιμη υπηρεσία στην Αράχωβα μετετέθη στο Β' Δημοτικό Σχολείο Λεβαδέων, από εκεί δε αποσπάσθηκε, το 1939, στα Εκπαιδευτήρια της Ελληνικής Κοινότητος στο Βουκουρέστι.
Πολέμησε το 1940-1941, ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα της πατρίδος, μάλιστα τιμήθηκε με διάκριση για την εξαίρετη διαγωγή του στο μέτωπο. Έτρεφε πολύ σεβασμό και υπερηφάνεια γι’ αυτόν τον μεγαλειώδη αγώνα του λαού μας και δεν παρέλειπε να συμπληρώνει κάθε φορά "έχουμε καθήκον ιερό να αποδίδουμε σεβασμό και τιμή σ' αυτούς που θυσιάστηκαν στους αγώνες της πατρίδος, σε όσους πολέμησαν για την ελευθερία, σ' εκείνους που αναλώθηκαν στην υπηρεσία του Ελληνισμού. Όποιος ξεχνά τέτοιο χρέος είναι καταδικασμένος, και του αξίζει να χαθεί". Γι' αυτό και ποτέ δεν λησμόνησε την ανίερη πράξη μετακατοχικού δημάρχου που πέταξε στο υπόγεια της Δημαρχίας όπου και καταστράφηκαν, τις μοναδικές και ωραίες φωτογραφίες Λεβαδέων ηρώων αξιωματικών που έπεσαν στους Βαλκανικούς και λοιπούς πολέμους, και την στιγμάτιζε καυστικά. Αρκετές φορές είχαμε σχολιάσει αρνητικά ότι οι Δημοτικές Αρχές δεν ετίμησαν αρκούντως τους ένδοξους νεκρούς μας, άσε που προεκλογικά οι προηγούμενοι, αναίσχυντα και για λόγους ψηφοθηρίας, τους προσέβαλαν και πάλι, αλλάζοντας το όνομα της οδού Πεσόντων Μαχητών.
Στην κατοχή, εξέφρασε το δημοκρατικό του φρόνημα και το αίσθημα αξιοπρέπειας που πάντα τον διέκρινε, μεταξύ άλλων, με το να αντιταχθεί έντονα στην συμπεριφορά του τότε επιθεωρητού Π. Μπέλκα, και ταλαιπωρήθηκε αρκετά. Ακόμη, πρωτοστάτησε στο έργο του Ερυθρού Σταυρού ως πρόεδρος της επιτροπής παιδικών συσσιτίων (κατάφερε να φθάσει τις 2500 μερίδες από 1000, και τις επεξέτεινε σε παιδιά ηλικίας 9 έως 14 ετών, από 1/2 έως 8 ετών που προβλεπόταν αρχικά).
Το 1944 παντρεύτηκε την συνάδελφο του Παρασκευή Αρβανίτου με την οποία έζησε συντροφικά, καλά και αγαπημένα ως τις ύστατες στιγμές, την οποία φρόντιζε ως την τελευταία του στιγμή.
Στην απελευθέρωση, όχι μόνον πρωτοστάτησε σε έρανο για την επισκευή των σχολείων της Λεβαδείας, αλλά επέβλεψε και στην αποκατάσταση τους. Κατηγορήθηκε μάλιστα «υπό των Αρχών» ότι προόριζε τον έρανο για τους αντάρτες, και ταλαιπωρήθηκε για μεγάλο διάστημα.
Υπήρξε ακάματος, ευσυνείδητος, και εν επιγνώσει του χρέους του ως παιδαγωγού και δασκάλου, με τέτοια δύναμη ψυχής που στην σημερινή μας νεοελληνική έκπτωση, φαντάζει αδιανόητη. «Θέλετε δεν θέλετε θα σας μάθω γράμματα, δε βλέπετε μωρέ τι τραβάνε οι έρμοι οι γονιοί σας». Και είχε την μέθοδο του, άλλοτε με το καλό, άλλοτε με την παρατήρηση, άλλοτε με τη φωνή, άλλοτε με τις σχολικές τιμωρίες, και άλλοτε με την «αγία ράβδο», υπήρξε όμως πάντοτε δίκαιος, γι’ αυτά και κανείς τιμωρημένος δεν είπε ποτέ πως αδικήθηκε, παρά το πλήθος από σκανταλιές και αταξίες που διαπράττονταν.
Εργάσθηκε ως διδάσκαλος και αργότερα ως Διευθυντής στο Α' Δημοτικό Σχολείο Λεβαδέων, σκληρά και παραγωγικά, έχοντας στις τάξεις του από 80 έως 130 παιδιά, το δε 1944-1945 είχε τις Ε' και ΣΤ' τάξεις όλων των δημοτικών σχολείων της πόλεως. Έβγαλε πλήθος καλών και άξιων ανθρώπων, όλων των επαγγελμάτων και όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Αγάπησε και μόχθησε για τα παιδιά των Λεβαδέων σαν να ήταν δικά του, χωρίς να κάνει διακρίσεις σε φτωχόπαιδα και πλουσιόπαιδα, παιδιά επιστημόνων ή εμπόρων και παιδιά αγροτών ή εργατών, για τον Δάσκαλο όλα ήταν ίσα, τα διαφοροποιούσε μόνον ή επίδοση τους, και πάντα προσπαθούσε οι καλοί μαθητές να παρακινούν κατά το δυνατόν τους αδυνάτους.
Δεν αρνήθηκε την βοήθεια και την προσφορά του ούτε στα νυχτερινά σχολεία των αγραμμάτων, ούτε στα κατηχητικά, ούτε στις κατασκηνώσεις. Το ωραίο άλσος πού περιβάλλει το Συνεδριακό Κέντρο Ευαγγελιστρίας και προσφέρει στον επισκέπτη γαλήνη, οξυγόνο, χαρά και ομορφιά υπήρξε έργο του. Βοήθησε, επίσης, στην οργάνωση εκθέσεων χειροτεχνίας, δενδροφυτεύσεων, γυμναστικών επιδείξεων, εορταστικών και θεατρικών παραστάσεων, ενώ συμμετείχε ακόμη και ως διευθυντής σε κοινωφελείς εράνους και ανθρωπιστικές εκδηλώσεις κ.ά.
Το 1962 προσθέτως ορίσθηκε αναπληρωτής Επιθεωρητής Δημ. Σχολείων, και ήταν υποχρεωμένος να επιθεωρεί 50 σχολεία και περί τους 180 δασκάλους. Τέλος, συνταξιοδοτήθηκε το 1966 έπειτα από 35ετή ευδόκιμη, σκληρή και αποδοτική εργασία και προσφορά. Κατά τον Γενικό Επιθεωρητή Ματθαιάσο εθεωρείτο υπόδειγμα Αναπληρωτού, «.. .δια της πανθομολογούμενης επιμελείας και φιλοτιμίας του επιδρά ευεργετικώς, προάγων συνεχώς και κεντρίζων επί τα πρόαω πάντας».
Ως φιλάρχαιος και φιλόπολις ασχολήθηκε εντατικά και εις βάθος, επί δεκαετίες, με την ιστορία του τόπου μας παρά τις αντίξοες συνθήκες, μάλιστα ανεδείχθη και σε αυτόν τον τομέα είς εκ των πρωτεργατών. Η κάθε πέτρα της Βοιωτίας, έγραφε και έλεγε, έχει την ιστορία της. Δημοσίευσε κατά την διάρκεια της θητείας του, αλλά και ως συνταξιούχος, πολλά άρθρα στον τοπικό και ρουμελιώτικο τύπο για την Βοιωτική γη, ενώ δεν είναι μικρός ο αριθμός των ομιλιών και διαλέξεων που έδωσε.
Αξίζει να αναφέρει κανείς ότι πέραν των άλλων, επέδειξε επανειλημμένως την αγάπη και την φιλανθρωπία του, όχι μόνον προς τους συγγενείς, αλλά και προς την τοπική Εκκλησία, τα Γηροκομεία, το Ορφανοτροφείο, την Εστία Μητέρας, τον Δήμο Λεβαδέων, απόρους συμπολίτες και όποιον του ζήτησε βοήθεια.
Εργογραφία
Κορυφαία πράξη τα βιβλία του, που χαρακτηρίστηκαν από ειδικούς «πολύτιμη αρχαιολογική, λαογραφική, ιστορική και καλλιτεχνική προσφορά» με αρκετές εκδόσεις έκαστο.
- Ο Όσιος Λουκάς και το Μοναστήρι του - 1969
- Χαιρώνεια - 1981
- Λυκούρεση το ορμητήριο του Διάκου - 1981
- Λειβαδιά Α, Ιστορικοί περίπατοι στα ΝΑνατολιικά της - 1982
- Λειβαδιά Β, Ιστορικοί περίπατοι στα Δυτικά της - 1983
- Λειβαδιά Γ, Ιστορικοί περίπατοι στα ΒΑνατολικά της - 1985
Τα βιβλία του που διαβάζονται ευχάριστα, μορφώνουν, προβληματίζουν, συγκινούν και ενθουσιάζουν τον αναγνώστη. Ο φιλόπονος συγγραφεύς επισκέφθηκε πολλάκις τους χώρους που πραγματεύθηκε αφουγκράσθηκε τα ερείπια, έσκυψε πάνω τους με αγάπη και σεβασμό, ξόδεψε χιλιάδες ώρες για την συλλογή των βιβλιογραφικών δεδομένων. Οι πολύχρονες έρευνες του και οι σπουδαίες μελέτες του απέδωσαν με τρόπο γλαφυρό και πιστό την ιστορία, την τέχνη και την παράδοση.
Πηγή: Νίκος Δ. Κελέρμενος - 25 Απριλίου 2003, Εφ. ΒΟΙΩΤΙΚΗ ΩΡΑ